Milliyet.com.tr/ÖZEL İstanbul’da meşhur bir börekçinin ismini taklit eden bir firmanın ürettiği börek harcından kanatlı et ve sakatat (taşlık) tespit edildi. Bilhassa pide harcı, lahmacun ve pizza harcı üzere eserlerin içerisine işletmelerin daima bir şeyler karıştırdıkları kamuoyuna yansıyor. Pekala firmalar bunu neden yapıyor? Sıhhate ne cins ziyanları var?
Öte yandan Tarım ve Orman Bakanlığı taklit ya da tağşiş yapılan eserler listesini yayımladı. Son listede her zamanki üzere yeniden kırmızı pul biber yerini aldı. Pul biberde yabancı unsur tespit edilirken, zeytinyağında da firmaların hileleri ifşa edildi. Pekala vatandaş kuşkulu bulduğu eserler için nereye şikayet edilmeli?
‘TÜKETİCİ İSİMDEN FARK EDEMİYOR’
Konuyla ilgili merak edilenleri milliyet.com.tr’ye açıklayan Besin Mühendisi ve Kontrol Uzmanı Nurten Sırma şu sözleri kullandı: “İstanbul’da bir semt ismi ile adeta özdeşleşmiş bir börek çeşidi var. Kıymanın içindeki kuş üzümü ve çam fıstığı eği ile satılan bu börek 100 yıldan fazladır tıpkı semtte ve tek şubede satılmaya devam ediliyor. İstanbul’da açılan börekçilerin neredeyse yüzde 80’i tıpkı isimlerle alanda. Müşteride bıraktığı izlenim ise o bilinen semtteki inanç algısı. Lakin durum hiç de o denli değil. Her dükkan kendi besin güvenliği sorumluluğu ile üretiyor.
Ne yazık ki berbat örnekler de çıkıyor. 21 Kasım’da Tarım ve Orman Bakanlığı’nın güncellediği yeni listedeki bir börekçide kanatlı eti tespiti, sakatat (taşlık) tespit edilmiş. Bu yasal bir uygulama değil. Tabi işin faturası yeniden o bilinen esaslı mağazaya kesildi. Bu da benzeri markalar ortasında ticari zararın domino efekti.
‘GÖRÜNTÜSÜ ETE EMSAL, TAT İSE BAHARAT İLE MASKELENMİŞ’
İstanbul’da binlerce börekçi açılıyor. Bir günde 325 ton börek üretiliyor. Bu da 1 milyon 605 bin porsiyon demek. Her 10 çalışandan birinin güne börek alarak başladığını gösteriyor. Birden fazla da kıymalı ve peynirli. Pekala kıymada sahtecilik oranı ne düzeyde? Yapılan kontrollerde yakalanan durumlarda ise maliyeti düşürmek ismine kıymanın içine katılan daha düşük fiyatlı taşlık, kanatlı eti eği olduğunu gösteriyor. Manzarası ete misal, tat ise baharat ile maskelenmiş.
‘ANA SEBEP MALİYETİ DÜŞÜRMEK’
Sahada maliyeti düşürmek ismine yapılan hareketleri görüyoruz. Besin işinin öbür bir sorumluluğu var. Öncelik kamu sıhhati ve tüketici menfaatlerinin korunması. Son olarak Kağıthane’de bulunan işletmenin çiğ börek harcında kanatlı hayvan eti tespit edilmiş ve sakatat taşlık çıkmış. Bunun ana sebebi maliyeti düşürmektir.
SAĞLIĞA NE ÜZERE ZİYANLARI VAR?
Kanatlı eti yahut sakatat tüketicilerin yiyebileceği besinler. Tabi şuurlu tercih edip satın alıyorsa. Meğer burada kapalı gizli bir iş var. Bu besin mevzuatına alışılmamış olarak yapılan bir süreç. Bu muhalif süreç sanki hijyenik bir tesiste mi yapıldı? Karıştırdığı taşlık ve kanatlı eti bozuk muydu? Hastalıklı bir hayvandan gelen eserler mi? Besin güvenliği kaidesine uyuldu mu? Başlı başına bir bilinmezlik
‘VATANDAŞIN SIHHATİ İLE OYNUYORLAR’
‘Sakatat, taşlık yenilebilir, nasıl olsa hastalanmayız’ diye düşünülmesin. Her karşıtlık bir besin güvenliği riski yaratır. Vatandaşın sıhhati ile oynamış oluyorlar.
‘ÜRÜNÜN RAF ÖMRÜ İLE OYNUYORLAR’
Sakatatta yaşayan mikroorganizmalarla dana etinde yaşayan mikroorganizmalar cins ve direnç bakımından farklılık gösterir. Biri kastır biri organ. Su oranları dokuları farklı. Sakatatın raf ömrü daha kısadır. Sindirimi ete nazaran daha zordur. Hasebiyle eşit koşullara sahip olmayan hayvanın farklı modüllerini bir ortaya getirdiğiniz vakit hem raf ömrü ile oynamış oluyorsunuz hem de daha farklı mikroorganizma çeşitleri oluşuyor. Bu da besin kaynaklı hastalıklara daha fazla kapı aralıyor.
Ürünün hem raf ömrünü bozuyor hem daha fazla mikroorganizmanın alanda olmasına neden oluyor. Sindirim manasında da farklılıkları var. Sakatatın sindirimi daha zordur. Sakatat tüketmeyen, tercih etmeyen vatandaşlarımız da var. Bilmedikleri eserin içerisinde hiç istemedikleri bir şeyi tüketiyorlar.
AMAN DİKKAT: PARLAK VE CANLI RENKLER TÜKETİCİYİ ALDATIYOR
Kırmızı pul biber öğütülmüş bir şeydir. Hasebiyle pul biber aslında ziraî bir eserin taze iken hasat edilip kurutulup fabrika koşullarında öğütülmesi besin güvenliği kriterlerine nazaran tahlil edilmesi sonucunda vatandaşa ulaşıyor.
Sahada kırmızı pul biberi besin güvenliği kaidelerinde üretmeyen, içerisinde maliyeti düşürmek ismine yabancı unsur ek edenler var. Bu bazen öbür bitki kesim, kısım ve kısımları bazen de canlı renk veren yasaklı bir boya olabiliyor. Yasaklı boya pul biberin canlı, parlak manzarasını koruma etmek için ek edilen bir boya.
Biber ziraî bir eserdir. Hasat edildikten sonra hava ile temas edince rengi solar. Tüketiciler parlak kırmızı renkleri tercih ettiği için o parlak ve canlı renkler tüketicilerin aldatılmasına neden oluyor. Pul biberde vakit zaman içinde diğer kırmızı kollu bitkiler esere katılabiliyor. O devir ne ucuzsa misal neye ulaşabilir se
‘TOZ, TOPRAK, BÖCEK KARIŞABİLİYOR’
Hatta bu toz biber olduğu vakit diğer baharatların karışımı maliyeti düşürmek ismine katılabiliyor. Besin güvenliği koşullarına uymadığı vakit içerisinde toz toprak kesimleri, böcek modülleri karışabiliyor.
VATANDAŞ NEYE DİKKAT ETMELİ?
Bilinen emniyetli tesislerin malını almak lazım. Burada kıymetli olan ambalaj üzerinde yazılan işletme kayıt numarasıdır. Besin okuryazarı olmak kıymetli. Besin ambalajı üzerindeki onay numarası takip edilerek sağlam eserler alanda tüketilebilir.
‘SAHTECİLİK YAPAN 43 MARKA TIPKI ŞAHSA AİT’
Zeytinyağında sahtecilik yapan 43 marka tıpkı şahsa ilişkin. 21 Kasım’daki listede de tıpkı firma yer almış. 43 tane farklı marka ve bu markaların içerisinde kimileri vakıf, birlik, kooperatifi andıran, itimat algısı yaratan bu işe özel marka isimleri alınmış. Halbuki bu türlü bir vakıf yok. O denli bir birlik yok. Büsbütün isim aldatmacası. Edremit, Ayvalık zeytinyağı üzere ünlü bölgeleri ve eserlerini taklit etmişler. Bu mevzuda bilinen eserlerin isimlerini kullanarak markalar alınmış.
‘DÜŞÜK KALİTELİ YAĞI YÜKSEK FİYATA SATIYORLAR’
Tohum yağları karıştırılmış, maliyeti düşürülmüş zeytinyağlarını satmışlar. Zeytinyağlarının kalite kalite sınıfları var. Alanda daha düşük kaliteli yağlar var, o yağlar da sınıfı belirtilmek kaydıyla satılabilir. Ama burada yapılan şu: Düşük kaliteli zeytinyağını çok yüksek kaliteliymiş üzere gösterip yüksek fiyata satıyorlar.
Zeytinyağının litresi 400 lira iken bunu 90 liraya satabiliyorlar. Bunun içerisinde besin endüstrisine ilişkin olmayan bir boyayı koyuyorlar ve 400 TL’ye satıyorlar. Koyu şişeler kullanıyorlar. Vatandaşın ayırt etmesi çok güç. İçini göstermeyen şişelerde içinde yüksek kaliteli yağ varmış üzere bu algı ile satılıyor.
‘MUMLARI BOYAMAK İÇİN KULLANILAN DEKORATİF BOYAYI ZEYTİNYAĞINA KATMIŞLAR’
Bu boyalar dekoratif mumlarda da kullanılıyor. Yağ yeşili denilen mumlar var. O mumları boyamak için kullanılan boyalar vakit zaman zeytinyağında kullanılıyor.
VATANDAŞLAR NE YAPMALI?
Gıda okuryazarı olmamız gereken bir devirdeyiz. Bunu hem eser alırken hem koruma ederken hem de şikayet kanallarını kullanırken her noktada besin okuryazarı olmalıyız. Vatandaşlar bu türlü sahteciliklerle karşılaştıklarını düşünüyorlarsa ALO 174 Besin İhbar Hattı’na bildirsinler yahut CİMER üzerinden şikayetlerini de yapabilirler. E-Devlet üzerinden taşınabilir uygulamalarla da şikayetlerini yapabilirler. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın en yakın ilçe müdürlüklerine gidip şikayette bulunabilirler.”