ABD’de açıklanan istihdam raporundaki datalarla ABD’de ekonomik aktivitenin öngörülünden daha sert yavaşlayabileceği kaygısı, ülkenin resesyona gidebileceği öngörülerini destekleyerek fiyatların gerilemesine sebep oldu.
Buna rağmen, ABD Merkez Bankasının (Fed) piyasaları rahatlatmak için acil toplanarak faiz indirimi yapma ihtimalini gündeme getirmesi, iktisadın gidişatına ait telaşları artırarak beklentilerin tersine petrol fiyatlarının düşüşünü destekledi.
Böylece brent petrolün varil fiyatı, 74,93 dolara kadar düşerek 3 Ocak’tan bu yana en düşük düzeyine geriledi.
Öte yandan, ülkede 8 Ağustos’ta açıklanan işsizlik maaşı müracaatlarında yaşanan azalmanın resesyon tasalarını hafifletmesi, petrol fiyatlarının daha fazla düşmesini engelledi.
Söz konusu gelişmelerle son 4 haftadır paha kaybeden brent petrolün varil fiyatı, bu hafta yüzde 2,7 kıymet kazandı.
Washington merkezli danışmanlık firması Rapidan Energy Group’un Başkanı Bob McNally, konuya ait AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, ilerleyen süreçte petrol fiyatlarının artmasının olası olmadığını lakin siyasi olayların fiyatları süreksiz olarak yükseltebileceğini söyledi.
McNally, İran’ın bölgesel çatışmaya girmemek için büyük bir misilleme yapmaktan kaçınsa da İsrail ile ortasındaki sürtüşmelerin bu doğrultuda ilerlediğine dikkati çekerek, “Basra Körfezi’nden global pazarlara akan petrol ve doğal gazdaki rastgele bir kesinti, halihazırda petrol fiyatları üzerinde baskı oluşturan makroekonomik durumu daha da kötüleştirecek önemli fakat kısa periyodik fiyat artışına neden olabilir.” diye konuştu.
Viyana Enerji Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Fereydoun Barkeshli de Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye’nin İran’da 1 Ağustos’ta suikasta uğramasının global piyasaları etkileyen büyük bir trajedi olduğunun altını çizerek, “Haberin duyulmasının akabinde brent petrolün varil fiyatı yaklaşık 1,1 dolar arttı fakat uzun sürmedi. Piyasanın vereceği reaksiyonlar Heniyye suikastının akabinde yapılacak misillemelere bağlı.” tabirlerini kullandı.
Barkeshli, İran ve İsrail başta olmak üzere ABD ve başka ülkelerden gelecek reaksiyonların durumu daha karmaşık hale getirerek, global petrol piyasalarını derinden etkileyebileceğini vurguladı.
Mevcut tansiyon ortamında piyasanın taşıdığı risk priminin boyutunu kestirim etmenin zorluğuna değinen Barkeshli, tansiyonun, global ticareti yapılan petrolün yüzde 25’inin geçtiği Hürmüz Boğazı’na yayılması durumunda ise büyük arz sıkıntılarının yaşanabileceğini söz etti.
Barkeshli, kelam konusu bölge dışında arz güvenliğine yönelik neredeyse hiçbir tehdit olmadığını da kelamlarına ekledi.
Bunun yanı sıra Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütünün (OPEC) bütçe ihtiyaçlarını karşılamak için petrol fiyatlarının 80 ila 85 dolar aralığında tutmak istediğini kaydeden Barkeshli, ittifakın bunun için günde yaklaşık 6 milyon varil petrolü piyasadan çektiğini anımsattı.
Barkeshli, bu durumun ilerleyen süreçte petrol piyasasını derinden etkileyebilecek bir öbür öge olduğunu belirterek, “ABD dolarının öteki para üniteleri karşısında paha kaybetmeyi sürdürmesi ve öbür üreticilerle OPEC kümesinin piyasa hissesini 2025’ten sonra da azaltmayı devam ettirmesi durumunda, yakın gelecekte piyasada ağır bir rekabet ortamı oluşacağını düşünüyorum.” sözünü kullandı.
MERKEZ BANKALARININ ENFLASYON AZALTMA SİYASETLERİ, PETROL ÜRETİCİLERİNİ FİYAT ARTIRMAYA TEŞVİK EDEBİLİR
Fed’in ve Avrupa Merkez Bankasının (ECB) mevcut enflasyon azaltma siyasetlerine devam etmeleri durumunda ABD dolarının başka para üniteleri karşısında güç kaybettiğini ve böylelikle petrol ihracatçılarının daha az yarar sağlayacağını söz eden Barkeshli, bu durumun petrol üreticilerini fiyatları artırmaya teşvik edebileceğini söyledi.
Barkeshli, faiz indirimlerinin, büyük iktisatların büyümeyi teşvik etmek için başvurduğu bir araç olduğunu belirterek, “Büyük ekonomilerde gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) büyüme oranının artması yüksek petrol tüketimiyle sonuçlanır. Petrol üreten ekonomiler, kısa vadeli çıkar ile uzun vadeli talep büyümesi ortasında orta noktayı bulmak zorunda kalır. Bu sebeple birden fazla petrol üreticisi şu anda kalkınma planlarını desteklemek için daha fazla kazanma baskısı altında.” diye konuştu.
Uluslararası bilgi şirketi Primary Vision Network Güç ve İktisat Analisti Osama Rizvi de petrol piyasalarının aşağı istikametli baskıyla karşı karşıya kalmaya devam edeceğini tabir ederek, “Jeopolitik riskler olmadan petrol fiyatları 2025’ten evvel 70 doların altına düşebilir.” dedi.
Rizvi, bu süreçte yatırımcıların temkinli davranması gerektiğine dikkati çekerek, “Yatırımcılar bu süreçte Çin’in petrol talebine ve merkez bankası duyurularına bakmalı. Fed’in siyaset faizi de bir öteki değerli gösterge. Öte yandan, yatırımcı eğilimleri dikkatle izlenmeli, bilhassa tüketici harcamaları ve OPEC+ kümesinin genel durumu üzere faktörler de göz önünde bulundurulmalı.” değerlendirmesinde bulundu.