Orman Genel Müdürlüğünün (OGM) datalarına nazaran 1 Ocak-10 Ağustos 2024 tarihleri ortasında, Türkiye genelinde 2 bin 337 orman yangını çıktı. Yalnızca 1-10 Ağustos tarihleri ortasında 202 orman yangınıyla uğraş edildi. Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Temel stratejimiz yangın söndürmek değil yangın çıkmasını engellemek olmalı” dedi.
Hürriyet’ten Fulya Soybaş’a konuşan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi, Toprak İlmi ve Ekoloji Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Şu an ‘yeni yangın rejimi’ olarak isimlendirilen bir süreçten geçiyoruz” diye konuştu.
“Yangın stratejilerimizi değiştirmek zorundayız”
“İklim değişikliğinin tesiri ile daha sıcak, daha kurak, rüzgarların daha şiddetli olduğu devir içindeyiz. Sıcak hava dalgaları eskiye nazaran haftalarca tesirli oluyor. Bu da yangın rejimini değiştirmiş durumda” diyen Prof. Dr. Tolunay, “Ama” dedi, şöyle devam etti:
“Biz ‘eski’ yangın rejimleri ile devam ediyoruz. Şöyle anlatayım; 10-15 yıl evvel yani hava bu kadar sıcak değilken stratejimiz, ‘20 dakika içinde müdahale ederiz’ halindeydi. Lakin şu anda gölgede bile 40-45 derece sıcaklık var. Haliyle 20 dakikada yani siz müdahale edene kadar yangın daha geniş bölgelere yayılmış oluyor. Hakikaten İzmir ve öteki yangınlara 15 dakika içinde müdahale edildiği bilgisi paylaşıldı. Ancak yeniden de binlerce hektar kül oldu. Bu da gösteriyor ki yangın stratejilerimizi değiştirmek zorundayız. Bunun için de yangınların çıkış nedenlerini yeterli tahlil etmemiz gerek.”
“Yasak var lakin kontrol yok!”
Yangınların yaygın olarak yüzde 90 insan eliyle; ihmaller ve kusurlardan kaynaklı, olduğunu söyleyen Prof. Dr. Tolunay, “10 yıl evvel bin civarında yangın çıkıyordu. Artık ise 2 bin 300’ü geçti. Demek bir yerde eksiklerimiz var” dedi. Tolunay bu eksikleri şöyle açıkladı:
“Mesela orman içindeki tarım alanlarında anız yakmak mutlaka yasak. 30 yıldır bu meslekteyim, hâlâ anız kaynaklı orman yangınları çıkıyor. Birebir formda orman alanı içinde piknik yapmak da yasak. Hele de yangın riskinin yüksek olduğu aylarda. Lakin cuma günü İzmir’de başlayan yangın da piknik kaynaklı. Anlayacağın, ‘Yasak’ var fakat kontrol yok! Ayrıyeten bu yasaklar vatandaşa da gereğince duyurulmuyor. Bilhassa de sıcak hava dalgasının epey faal olduğu periyotlarda medya- toplumsal medya eli ile olduğu kadar belediye, muhtarlıklar hatta bazen de cami hoparlörlerinden, vatandaşlar yangına karşı uyarılmalı, yasaklar, nedenleri ve bireylere düşen sorumluluklar anlatılmalıdır.
Orman içinden geçen elektrik çizgisi ve hobi bahçelerine dönüştürülen tarım alanları…
Hiç değinilmeyen bir öteki sorun da elektrik nakil sınırlarıdır. Orman içinden geçiyor. Son 5 yılda çıkan yangınların yüzde 20’si bundan kaynaklı. (Orman içindeki güç tesisi ve iletim çizgileri sayısı 40 bin civarında) Bu sınırlar yangına sağlam olmalı. Ayrıyeten bakımlarının tertipli yapılması, altındaki kuru otların temizlenmesi üzere tedbirler alınmalı. Tekrar ormanlık alanların içinde çok sayıdaki tarım alanı hobi bahçesine dönüştürülmüş durumda. Bu da ormanda ağır bir insan trafiği yaratıyor.”
“Yüzlerce helikopteriniz olsun, fark etmez!”
“Ülke genelinde 26 uçak, 105 helikopter var. Lakin isterseniz bin uçak alın, yüzlerce helikopteriniz olsun… Fark etmez!” diye sitem eden Prof. Dr. Tolunay, “Bir yangına tıpkı anda onlarca hava aracının müdahale etme talihi esasen yok! Zira her aracın bir rotası vardır. ‘Gece görüşlü helikopter yok mu?’ deniyor. Var. Hatta gece görüşlü kasklar da var. Fakat bunların kullanılabilmesi/ gece uçabilmesi için gündüz uçup, bir rota belirlenmesi lazım. Yani müdahale sizin sandığınız üzere, ‘uçaklar uçsun, suyu boşaltsın, yangın sönsün’ kadar kolay değil” kelamlarını kaydetti.
TIKLAYIN – Türkiye alevlerle çaba ediyor: Yerleşim yerleri tehdit altında!